Działanie: Lek o działaniu przeciwwirusowym, jest in vitro silnym wybiórczym inhibitorem replikacji HIV-1 i HIV-2. Wykazuje aktywność przeciwko wyizolowanym z materiału klinicznego opornym na zydowudynę szczepom HIV. Działa także na wirusa WZW B (HBV). Zależność między wrażliwością na lamiwudynę HIV in vitro a odpowiedzią kliniczną na leczenie jest przedmiotem badań. Wyniki uzyskane w badaniach in vitro mogą się różnić w zależności od zastosowanego testu. Zmniejszoną wrażliwość na lamiwudynę stwierdzono dla HIV wyizolowanych od pacjentów, którzy byli leczeni lamiwudyną. Lek wykazuje działanie addytywne lub synergistyczne z innymi lekami działającymi przeciwko HIV, szczególnie z zydowudyną, hamując replikację HIV w hodowlach komórkowych. In vitro lamiwudyna w skojarzeniu z zydowudyną opóźnia powstanie opornych na zydowudynę wyizolowanych szczepów HIV u osób, u których dotychczas nie stosowano leczenia przeciw retrowirusom. W badaniach in vitro lamiwudyna wykazuje małą cytotoksyczność wobec limfocytów krwi obwodowej, zróżnicowanych limfocytów i komórek linii monocyt-makrofag oraz pozostałych komórek macierzystych szpiku. Lamiwudyna jest metabolizowana wewnątrzkomórkowo do 5-trifosforanu, którego wewnątrzkomórkowy t1/2 wynosi 10,5-15,5 h. 5-trifosforan lamiwudyny jest słabym inhibitorem odwrotnej transkryptazy HIV. Głównym mechanizmem działania jest blokowanie powstawania łańcucha DNA zależnego od odwrotnej transkryptazy HIV. Lamiwudyna nie wpływa na metabolizm komórkowy deoksynukleotydów i ma niewielki wpływ na komórki ssaków i zawartość mitochondrialnego DNA. Wykazano hamujący wpływ na odwrotną transkryptazę - enzymu biorącego udział w przepisywaniu progenomu HBV (wirus zapalenia wątroby typu B) do HBV-DNA. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, jej dostępność biologiczna po podaniu p.o. u dorosłych wynosi zwykle ok. 80-85%. Po podaniu p.o. tmax wynosi ok. 1 h. Po podaniu i.v. średni t1/2 w osoczu w fazie eliminacji wynosi ok. 5-7 h. Lamiwudyna wykazuje liniową farmakokinetykę w dawkach terapeutycznych i ograniczone wiązanie z albuminami osocza. Wydalanie odbywa się przez nerki (ponad 70%), w wyniku aktywnego wydzielania przez kanaliki nerkowe, natomiast w niewielkim stopniu (mniej niż 10%) jest metabolizowana w wątrobie. Eliminacja leku zmienia się u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek, związaną z chorobą lub wiekiem. U dzieci stężenia leku w surowicy są relatywnie mniejsze niż u dorosłych. Wynika to między innymi z mniejszego wchłaniania (dostępność biologiczna wynosi ok. 65%) i zwiększonego klirensu. Dlatego też u dzieci stosuje się większe dawki - 8 mg/kg mc./d; powodują one porównywalną jak u dorosłych ekspozycję na lek w zakresie dawek (do dawki dobowej 2 razy 150 mg). Nie ma konieczności zmiany dawkowania podczas podawania z posiłkami, gdyż dostępność biologiczna lamiwudyny nie zmienia się, chociaż obserwowano wydłużenie średniego czasu do uzyskania maksymalnego stężenia w surowicy i zmniejszenie maksymalnego stężenia w surowicy.

Wskazania: Stosowana w skojarzeniu z innymi lekami przeciwretrowirusowymi w leczeniu dorosłych i dzieci po 12. rż., zakażonych HIV z postępującym niedoborem odporności (liczba komórek CD4 mniejsza lub równa 500 komórek/ml). Lek nie jest zalecany do stosowania w monoterapii. Leczenie przewlekłego zapalenia wątroby typu B w fazie replikacji (potwierdzona replikacja wirusa zapalenia wątroby typu B - HBV) u chorych po 16. rż. przy niewyrównanej chorobie wątroby lub histologicznie udokumentowanym, czynnym zapaleniu wątroby i(lub) jej zwłóknieniu. Lek stosowany również w skojarzeniu z interferonem alfa-1b.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu. Nie należy stosować u chorych z małą liczbą neutrofili (<750/ml) lub z małym stężeniem hemoglobiny (<7,5 g/100 ml, tj. 4,65 mmol/l). Ostrożnie u osób z upośledzoną czynnością wątroby i(lub) nerek. W leczeniu AIDS, ze względu na stosowanie lamiwudyny w skojarzeniu z innymi lekami przeciwretrowirusowymi, należy brać pod uwagę także przeciwwskazania do stosowania tych leków. Dane dotyczące leczenia zakażenia HIV u osób do 12. rż. są ograniczone, nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa leczenia u dzieci do 2. rż. Nie zaleca się stosowania w leczeniu WZW B u osób do 16. rż. Dane dotyczące stosowania leku u pacjentów z mutacją wirusa HBV typu pre-core i u pacjentów otrzymujących jednocześnie leczenie immunosupresyjne, w tym chemioterapię przeciwnowotworową są ograniczone. Brak jest wystarczających danych potwierdzających korzyści ze wznowienia leczenia lamiwudyną u pacjentów, u których objawy nawrotu zapalenia wątroby rozwinęły się po zakończeniu leczenia tym lekiem.

Interakcje: Prawdopodobieństwo interakcji jest małe, co wynika z ograniczonego metabolizmu, niewielkiego wiązania z białkami i prawie całkowitego klirensu nerkowego. Stężenie zydowudyny nie zmienia się znacząco podczas równoczesnego podawania lamiwudyny. Zydowudyna nie wpływa na farmakokinetykę lamiwudyny. Podawanie trimetoprimu powoduje zwiększenie stężenia lamiwudyny w surowicy, jednak dopóki u chorego nie występuje upośledzona czynność nerek, nie ma konieczności zmiany dawkowania leku. Lamiwudyna nie wpływa na farmakokinetykę interferonu a. Lamiwudyna może hamować wewnątrzkomórkową fosforylację zalcytabiny; nie zaleca się stosowania w skojarzeniu. Nie zaleca się równoległego stosowania z gancyklowirem lub foskarnetem podawanymi i.v. Należy brać pod uwagę interakcje z innymi stosowanymi równolegle lekami, zwłaszcza, jeśli są one wydalane głównie przez nerki.

Działanie niepożądane: Zwykle lek jest dobrze tolerowany. Większość poważnych działań niepożądanych ocenia się jako niezwiązane z leczeniem preparatem lamiwudyny. W większości przypadków nie jest jasne, czy objawy te zależą bezpośrednio od leku, czy są konsekwencją przebiegu samej choroby. Najczęściej obserwowano: bóle głowy, pogorszenie samopoczucia, osłabienie, nudności, wymioty, biegunkę, bóle brzucha, zaparcia, bezsenność, kaszel, nieżyt nosa, bóle kostno-mięśniowe. Obserwowano także zapalenie trzustki, neuropatię obwodową (parestezje), przy czym nie wykazano bezpośredniego związku z przyjmowaniem leku; nie stwierdzono tych działań niepożądanych u chorych na przewlekłe zapalenie wątroby typu B; w przypadku podejrzenia zapalenia trzustki lek należy odstawić. Stwierdzono zaburzenia parametrów laboratoryjnych: neutropenię, małopłytkowość, niedokrwistość, przejściowe zwiększenie aktywności aminotransferaz i amylazy w surowicy. Ostrożnie stosować u chorych z zaawansowaną marskością wątroby w następstwie przewlekłego WZW B, ponieważ istnieje niewielkie ryzyko zaostrzenia przewlekłego zapalenia po zakończonym leczeniu. Przedawkowanie: objawy ustępują samoistnie; należy stosować leczenie objawowe, skuteczna może być również hemodializa.

Ciąża i laktacja: Kategoria C. Nie zaleca się karmienia piersią w okresie stosowania leku.

Dawkowanie: Zakażenie HIV. Dorośli i dzieci po 12. rż. 150 mg 2 razy na dobę; u dzieci 3.-12. rż. stosuje się dawkę 4 mg/kg mc. 2 razy na dobę (nie więcej niż 150 mg 2 razy na dobę) w skojarzeniu z innymi lekami przeciwretrowirusowymi. Przyjmowanie leku z posiłkami jest uzasadnione tylko wówczas, gdy wymagają tego względy kliniczne (posiłki zmieniają maksymalne stężenie leku w surowicy). Przewlekłe zapalenie wątroby typu B. 100 mg/d; u pacjentów z HBeAg zaleca się stosowanie leczenia do czasu serokonwersji w 2 kolejnych próbach lub serokonwersji w układzie HBsAg, w przypadku braku skuteczności leczenia należy rozważyć jego przerwanie; u pacjentów bez HBeAg lub z mutacją YMDD optymalny czas leczenia nie jest znany, zaleca się rozważenie zakończenia leczenia po wystąpieniu serokonwersji HBsAg lub w razie braku skuteczności leczenia. Nie zaleca się zakończenia leczenia u chorych ze zdekompensowaną chorobą wątroby. U chorych z umiarkowaną i zaawansowaną niewydolnością nerek należy zmodyfikować dawkowanie: pierwsza dawka wynosi 100 mg, jeśli klirens kreatyniny jest mniejszy niż 15 ml/min, dawkę początkową zmniejsza się do 35 mg. Dawkę podtrzymującą podaje się raz na dobę, zależy ona od klirensu kreatyniny: 30-50 ml/min - 50 mg/d, 15-30 ml/min - 25 mg/d, 5-15 ml/min - 15 mg/d, <5 ml/min - 10 mg/d. W przypadku upośledzonej czynności wątroby nie zachodzi konieczność zmiany dawkowania leku.

Uwagi: W badaniach na zwierzętach nie wykazano toksycznego wpływu na narządy wewnętrzne. U chorych przyjmujących lamiwudynę lub inne leki przeciwretrowirusowe mogą rozwijać się zakażenia oportunistyczne i inne powikłania związane z zakażeniem HIV, w związku z tym chorzy powinni pozostawać pod ścisłą obserwacją lekarzy doświadczonych w leczeniu chorób towarzyszących zakażeniu HIV. Pacjenci powinni zostać poinformowani, że prowadzone leczenie przeciwwirusowe (przy włączeniu lamiwudyny) nie gwarantuje zabezpieczenia przed ryzykiem przeniesienia HIV lub HBV przez kontakty seksualne czy zakażoną krew. Preparat przeznaczony do leczenia WZW B zawiera mniejszą dawkę leku i nie powinien być stosowany w leczeniu zakażenia HIV.